Με την αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καρκίνου, 4 Φεβρουαρίου, η Διεύθυνση Δημόσιας Υγείας και Κοινωνικής Μέριμνας της Περιφέρειας Πελοποννήσου εξέδωσε την πιο κάτω ανακοίνωση:
“«Πολέμα κάθε γύρο, δώσε τη μάχη σου με γενναιότητα. Και ποτέ, ποτέ, ποτέ μην υποχωρήσεις» Olivia Newton John
Η λέξη που αρχίζει από «κ». Οι περισσότεροι αποφεύγουν να τη χρησιμοποιούν, προτιμούν να μιλούν για «επάρατο νόσο» και «καταραμένη αρρώστια», λες κι έτσι ξορκίζουν το κακό, το κρατούν μακριά τους. Πόσο μακριά μας είναι, όμως, ο καρκίνος; Πόσο μας αφορά; Και τι συμβαίνει σε όποιους αναγκαστούν να περπατήσουν στα εφιαλτικά μονοπάτια του;
Ο καρκίνος δεν είναι μία ασθένεια αλλά πολλές. Τις αποκαλούμε όλες με αυτό το όνομα επειδή έχουν ένα κοινό χαρακτηριστικό: τη μη φυσιολογική και αχαλίνωτη ανάπτυξη των κυττάρων. Επίσης, είναι «έξυπνος», διαρκώς μεταλλάσσεται, γίνεται γρίφος δυσεπίλυτος. Ο πόλεμος μαζί του είναι δύσκολος. Δίνεται σε ατομικό επίπεδο (κάθε ασθενής παλεύει με το «θηρίο»), αλλά και σε συλλογικό (από τους επιστήμονες που αναζητούν καινοτόμα φάρμακα και θεραπείες).
Κάθε χρόνο στις 4 Φεβρουαρίου γιορτάζουμε για όλους εκείνους που ‘παλεύουν’ καθημερινά με την χρόνια ασθένεια του καρκίνου. Στη χώρα μας ο καρκίνος αποτελεί ένα παγκόσμιο πρόβλημα Δημόσιας Υγείας και τη νούμερο 2 αιτία θανάτου μετά τα καρδιαγγειακά νοσήματα. Η Παγκόσμια Ημέρα κατά του καρκίνου εστιάζει στην πρόληψη, την διάγνωση και την θεραπεία των διαφόρων μορφών καρκίνου, αναγνωρίζοντας την δέσμευση των οργανισμών, των κοινοτήτων και των ατόμων να μειώσουν τις παγκόσμιες επιπτώσεις της νόσου.
Το 2022 αποτελεί κομβικό έτος για μία νέα προσέγγιση του καρκίνου στην Ευρώπη, καθώς έχει ήδη αρχίσει η υλοποίηση δύο εμβληματικών πρωτοβουλιών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής: α) το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Προγράμματος για τον καρκίνο και β) η Αποστολή για τον καρκίνο. Ταυτόχρονα, συμπληρώνονται δύο χρόνια από την έναρξη της πανδημίας της covid-19, η οποία παραμένει σε έξαρση, αλλάζοντας δραματικά τα δεδομένα στον χώρο της Υγείας με πολύ σημαντικές και πολύπλευρες επιπτώσεις στην τακτική και ολοκληρωμένη περίθαλψη και φροντίδα ασθενών με καρκίνο.
Το κάπνισμα, η παχυσαρκία, η κακή διατροφή και η καθιστική ζωή, ευθύνονται για τα 2/3 όλων των περιπτώσεων καρκίνου στις ΗΠΑ, ενώ παγκοσμίως έχουν τακτοποιηθεί τροποποιήσιμα αίτια θανάτου από καρκίνο: κάπνισμα, κατανάλωση αλκοόλ, δίαιτα φτωχή σε φρούτα και λαχανικά, αυξημένο σωματικό βάρος, απουσία άσκησης, μη-ασφαλές σεξ, ρύπανση του αέρα, στερεά καύσιμα και μολυσμένες βελόνες σε υγειονομικούς χώρους.
Στατιστικά στοιχεία
Σταθερά αυξητική είναι η πορεία του καρκίνου παγκοσμίως τα τελευταία χρόνια.
Συγκεκριμένα, το 2012 καταγράφηκαν 14 εκατομμύρια νέα νοσήματα, το 2018 18 εκατομμύρια, ενώ το 2025 εκτιμάται ότι θα φθάσουν τα 19,3 εκατομμύρια. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΠΟΥ 17 άνθρωποι πεθαίνουν κάθε λεπτό στον κόσμο, ενώ υπολογίζεται ότι οι θάνατοι από τη νόσο αυτή πλησιάζουν τα 10 εκατομμύρια ετησίως. Ωστόσο, το 30% των περιστατικών μπορεί να προληφθεί με την τήρηση καλών συνηθειών. Επιπλέον, στις αναπτυγμένες χώρες την τελευταία 30ετία έχει μειωθεί το ποσοστό των θανάτων από καρκίνο κατά 25%.
Το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τη Δημόσια Υγεία 2021 – 2025 Υγείας, όπου
συμμετέχει ενεργά η Περιφέρεια Πελοποννήσου, αποτελεί στρατηγική επιλογή του υπουργείου., ώστε να γίνει η πρόληψη «τρόπος ζωής» για όλους τους Ελληνες πολίτες.
Η Αρχή του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας είναι «δεν αφήνουμε κανέναν πίσω» (leave no one behind)
Πεδίο εφαρμογής: Ανακουφιστική Φροντίδα Για Ασθενείς με Καρκίνο
Σύμφωνα με τον ορισμό του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας πρόκειται για μια διεθνή κλινική πρακτική, η οποία στοχεύει στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών και των οικογενειών τους, όταν έρχονται αντιμέτωποι με χρόνιες ασθένειες και ειδικά με τον καρκίνο. Σκοπός της είναι να προλάβει και να ανακουφίσει το «υποφέρειν» με την έγκαιρη αναγνώριση, άριστη αξιολόγηση και θεραπευτική αντιμετώπιση του χρόνιου πόνου και όλων των άλλων συμπτωμάτων, προβλημάτων και αναγκών, σωματικών, ψυχοκοινωνικών και πνευματικών (pain relief and palliative care. Geneva; World Health Organization: 2002).
Η μεγάλη πλειοψηφία των ασθενών που χρειάζονται Ανακουφιστική Φροντίδα στην Ελλάδα εξυπηρετούνται καλύτερα μέσω παροχής κατ’ οίκον φροντίδας. Σε χώρες στις οποίες η Ανακουφιστική Φροντίδα είναι αρκετά ανεπτυγμένη, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, οι ΗΠΑ, η Αυστραλία και πολλές ευρωπαϊκές χώρες, η παροχή Ανακουφιστικής Κατ’ Οίκον Φροντίδας επιτρέπει στους ασθενείς να αποφύγουν την εισαγωγή στο νοσοκομείο και τις συνακόλουθες δαπάνες. Οι περισσότεροι άνθρωποι προτιμούν να βρίσκονται στο μέρος που θεωρούν σπίτι τους, όταν αρρωσταίνουν, παρά σε κάποιο θεραπευτικό ίδρυμα.
Με την Ανακουφιστική Φροντίδα αυτό είναι εφικτό, καθώς προσφέρει πρόσβαση στις υπηρεσίες φροντίδας επί 24ώρου βάσεως- 7 ημέρες την εβδομάδα και κατ’ αυτόν τον τρόπο στηρίζει τους οικογενειακούς φροντιστές, οι οποίοι παρέχουν πάνω από 90% της φροντίδας. Σύμφωνα με σχετική έρευνα, υπολογίζεται ότι οι διαθέσιμοι σήμερα πάροχοι ξενώνων και υπηρεσιών Ανακουφιστικής Φροντίδας στην Ελλάδα, έχουν τη δυνατότητα να εξυπηρετούν κατά προσέγγιση 600 ασθενείς την ημέρα.
Βάσει των εκτιμήσεων της Επιτροπής Lancet, ο αριθμός αυτός αντιστοιχεί σε
ποσοστό μικρότερο του 1% των αναγκών Ανακουφιστικής Φροντίδας σε θανόντες ασθενείς (62.000) και ακόμη λιγότερο αν συνυπολογίσουμε τις ανάγκες των μη θανόντων ασθενών (135.000). Η εκτίμηση αυτή δεν περιλαμβάνει υπηρεσίες που παρέχονται στις κλινικές πόνου και άλλα θεραπευτικά κέντρα, αλλά, ακόμη κι αν τα περιλάμβανε, το ποσοστό των καλυπτόμενων αναγκών θα ήταν και πάλι μικρότερο από 10%. Ωστόσο, ο μικρός αριθμός των ατόμων που έχουν πρόσβαση στην Ανακουφιστική Φροντίδα είναι μόνο ένα μέρος του προβλήματος. Υπάρχουν πολλές
επιπλέον ελλείψεις, σύμφωνα με τις συνεντεύξεις ειδικών του χώρου αλλά και
ασθενών και των οικογενειών τους. Εξακολουθούν να υπάρχουν κενά στην
πολιτική που ακολουθείται, στην εκπαίδευση και τα διαθέσιμα φάρμακα, όπως
επίσης ελλείψεις, όσον αφορά στους οικονομικούς πόρους και το διαθέσιμο
ανθρώπινο δυναμικό. Ως εκ τούτων, οι παρεμβάσεις που προτείνονται στο παρόν πρόγραμμα στοχεύουν στην ανάπτυξη βάση εμπεριστατωμένης στρατηγικής μελέτης σε πρώτη φάση, των ενδεδειγμένων υπηρεσιών που οφείλει το Εθνικό Σύστημα Υγείας να παρέχει στους ασθενείς με καρκίνο.
Οι παρεμβάσεις αυτές αφορούν τόσο την κατ’ οίκον φροντίδα ασθενών όσο και την εντός των Γενικών Νοσοκομείων δομών ανακουφιστικής φροντίδας που θα παρέχουν δωρεάν προγράμματα δημιουργίας, ενημέρωσης, ψυχαγωγίας και συμπληρωματικών θεραπειών σε ογκολογικούς και εν γένει χρονίως πάσχοντες ασθενείς και τις οικογένειές τους στον χώρο της θεραπείας.
Για περισσότερες πληροφορίες:
Βασίλειος Διαμαντόπουλος, Ιατρός Δημόσιας Υγείας Διευθυντής ΕΣΥ
Γενικός Διευθυντής Δημόσιας Υγείας και Κοινωνικής Μέριμνας Περιφέρειας Πελοποννήσου
Σωτήριος Καμαρινόπουλος, Επόπτης Δημόσιας Υγείας/Υγειονολόγος Προϊστάμενος Διεύθυνσης Δημόσιας Υγείας
Νικόλαος Σωτηρόπουλος, Ψυχολόγος
Αν. Προϊστάμενος Τμήματος πρόληψης και προαγωγής της υγείας της Διεύθυνσης Δημόσιας Υγείας
Λίνα Μπορδώκα, Επισκέπτρια Υγείας
